مصالح ساختمانی و انواع آن
مصالح ساختمانی از جمله مواد پرکاربردی هستند که در ساختمان‌سازی و صنایع مختلف نقش بسزایی دارند. تمامی صنایع و افرادی که در ساخت و ساز مشغول می‌باشند، به نوعی باید از مصالح ساختمانی طبیعی، مصنوعی، خام و یا حتی ترکیبی استفاده کرده تا نتیجه مطلوبی حاصل شود.
از جمله متداول‌ترین مصالح ساختمانی که از دیرباز تا کنون مورد استفاده قرار گرفته است: سیمان، فلز، آجر، بتن، سنگ، چوب و سایر موارد مشابه می‌باشد که هر کدام در جایگاه خود مهم بوده و در پروژه‌های مختلف ساختمانی باید مورد استفاده قرار بگیرند.
لازم به ذکر است هر آنچه که در ادامه این مطالب آمده است، پیرامون مصالح ساختمانی و انواع آن می‌باشد بلکه بتوانیم شما را در شناخت و انتخاب یاری دهیم.
مصالح ساختمانی حتما باید با توجه به محیط و شرایط آب و هوایی محل ساخت و ساز، انتخاب و خریداری شوند تا در اثر تغییرات اقلیمی دچار تخریب و فرسایش نگردند. در ساخت و ساز مدرن و امروزی از مصالح ساختمانی جدید استفاده می‌شود که جلوه و زیبایی ظاهری خاصی نیز دارند.
در صنعت ساخت و ساز، مصالح ساختمانی به چند گروه تقسیم می‌شوند:
- مصالح ساختمانی سنتی که شامل شاخ و برگ درختان، سنگ و … هستند.
- مصالح ساختمانی متداولی که شامل آهن‌آلات، بتن، چوب، آجر، سیمان و … می باشند.
- مصالح ساختمانی جدید که شامل ترکیبات مصنوعی مصالح و انواع کامپوزیت‌های متنوع هستند.
این مصالح در دو نوع طبیعی و مصنوعی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که در ادامه به توضیح مختصری پیرامون آن‌ها خواهیم پرداخت.
- مصالح ساختمانی طبیعی مانند چوب یا شیشه به صورتی هستند که به راحتی در طبیعت فرآوری می‌شوند.
- مصالح ساختمانی مصنوعی مانند مواد پلاستیکی و رنگ‌ها که توسط دستگاه‌های صنعتی ساخته می‌شوند.
سنگ
یکی از متداول‌ترین مصالح ساختمانی، سنگ‌ها هستند که برای عایق‌کاری و پرکردن فضاهای خالی و نمای ساختمان به کار می‌رود. مثلا سنگ گرانیت یکی از مرغوب‌ترین سنگ‌ها در مصالح ساختمانی است که امروزه در کارگاه ساختمانی بوسیله دستگاه سنگ فرز به راحتی و در اندازه‌های دلخواه برش داده شده و در ساختمان به کار می‌رود.
خاک رس
یکی از مرغوب‌ترین و با کیفیت‌ترین مصالح ساختمانی، خاک رس می باشد که بیشتر در گذشته با گل ترکیب کرده و سازه خود را می‌ساختند. خاک رس یکی از مصالحی است که دمای سازه را تنظیم نموده و گرما و سرما را کمتر هدر می‌دهد تا از اتلاف انرژی نیز جلوگیری نماید.
چوب
از مهمترین مصالح ساختمانی که از زمان‌های گذشته تا کنون بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفته چوب است. چوب در عین داشتن کاربردهای زیاد، از انعطاف‌پذیری بالایی نیز برخوردار می‌باشد و در ظاهر و سرعت ساخت سازه‌ها تاثیر بسزایی دارد. امروزه بیشترین استفاده از چوب در طراحی داخلی و دکوراسیون و نمای ساختمان است.
آجر و بلوک
یکی از مهمترین فرآورده‌های خاک رس، آجر می‌باشد که هر چه خاک رس از مرغوبیت و کیفیت بالایی برخوردار باشد، آجر نیز بهتر آماده شده و کیفیت بالاتری خواهد داشت. آجر مقاومت بالایی داشته و در برابر آتش نیز به عنوان محافظ خوبی عمل می‌کند.
بتن
یکی از مهمترین محصولات کامپوزیتی ساختمانی، بتن است که از ترکیب شن، ماسه، سیمان و آب ساخته می‌شود و در ساختمان‌سازی برای استحکام بیشتر بنا از بتن و میله‌های فولادی مانند میلگرد استفاده می‌کنند. در ساخت بتن، حتما باید از دستگاه مخصوص ویبراتور استفاده شود تا حباب‌های ایجاد شده در بتن را حذف کند تا موجب تضعیف سازه نگردد.
فلز و آهن‌آلات
از رایج‌ترین مصالح ساختمانی که حتما باید در ساختمان‌سازی مورد استفاده قرار گیرد، فلز و آهن‌آلات فولادی است که در سازه های فلزی و همچنین برای قاب‌بندی سازه بتنی بکار می‌رود. از جمله فواید مهم این فلزات، داشتن انعطاف‌پذیری، قدرت و استحکام بالا و طول عمر زیاد آن می‌باشد.
شیشه
محصول ترکیب شن و ماسه و سیلیکات، شیشه است که از دیرباز برای پنجره‌ها و دریچه‌های ساختمان مورد استفاده قرار می‌گرفته است. در عین حال در بسیاری از ساختمان‌ها در نمای خارجی نیز به طور یکپارچه از انواع شیشه استفاده می‌گردد.
سرامیک
صنایع ساخت و ساز برای پوشش دهی کف ساختمان‌ها، دیوارها و سقف از سرامیک و مشتقات آن مانند کاشی استفاده می‌کنند. سرامیک حاصل ترکیب خاک رس و گرما است.
پلاستیک
این مواد بطور گسترده در ساخت انواع لوله‌های پلاستیکی آب مورد استفاده قرار می گیرد. پلاستیک به دلیل داشتن انعطاف‌پذیری و استحکام بالا در تاسیسات آب ساختمان نقش بارزی دارد.
فوم
کامپوزیت‌ها از ترکیب سیمان و آب ساخته می‌شوند و تحت عنوان فوم در بازار و صنعت ساختمانی به کار می‌روند. فوم‌ها به عنوان عایق در بین دیوارها و سقف ساختمان‌ها کار گذاشته می‌شوند.
مهمترین مصالح ساختمانی کدامند؟
از جمله متداول‌ترین و مهمترین مصالح ساختمانی که در ساخت و ساز بسیار کاربرد دارند موارد زیر هستند که عبارتند از :
- فلز و آهن‌آلات و میلگرد فولادی
- سیمان و بتن
- آجر و بلوک
- شن و ماسه
- شیشه
- فوم و عایق بندی
- کاشی و سرامیک
- چوب
- لوله‌های پلاستیکی
پرمصرف‌ترین مصالح ساختمانی در ایران کدامند؟
طبق آمار اعلامی، در بخش ساختمان‌سازی کل کشور بطور میانگین از جمله پرمصرف‌ترین مصالح ساختمانی، انواع آجر و بلوک و موزاییک می باشند. در ساخت موزاییک از ترکیب مصالحی مانند سیمان، پودر سنگ، ماسه و آب و دانه‌های کوچک سنگی استفاده می‌گردد. همانطور که می‌دانید آجر نیز از ترکیب شدن خاک رس مرغوب و باکیفیت در کوره آجرپزی ساخته می‌شود. آجرها انواع مختلفی دارند که به آجر نسوز، آجر سفالی و سایر موارد مشابه دیگر تقسیم می‌گردند.
اهمیت مصالح ساختمانی مرغوب در چیست؟
برای اینکه یک ساختمان از کیفیت و مقاومت بسیار بالایی برخوردار باشد حتما باید از مصالح و مواد ساختمانی مرغوب در فرآیند ساخت آن استفاده کرد. برای شناخت مصالح ساختمانی با کیفیت و مرغوب، حتما باید به مطالعه و تجربه‌های مفید دیگران تکیه نمود. در واقع برای شناخت اهمیت مصالح ساختمانی مرغوب، باید به مقاومت آن‌ها، خواص فیزیکی و شیمیایی مصالح واقف بود.
فهرست بها چیست؟
فهرست بها در واقع به یک لیست مشخصی از قیمت‌های مختلف گفته می‌شود که در آن حجم واحدی از مصالح و خدمات پیمانکاران شاخه عمران را نمایش می‌دهد.
اگر در ابتدای ساخت و ساز نیاز باشد که یک برآورد کلی از هزینه به دست آید، با توجه به فهرستی از قیمت پایه، حجم مورد نظر پروژه عمرانی را در میزان قیمت مشخص شده باید ضرب کرد و مجموع به دست آمده، نشان دهنده فهرست بهای همان سال خواهد بود.
سازمان برنامه و بودجه در کشور، به استناد ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه هر ساله این وظیفه را دارد تا فهرست بهای واحد در شاخه‌های مربوطه عمران را مشخص نموده و ارائه دهد.
فهرست بهای ابنیه چیست؟
فهرست بهای ابنیه یک نمونه از دفترچه‌ای است که هر ساله توسط سازمان برنامه و بودجه کشور، متناسب با رشته‌های مختلف مانند راه و ترابری، مهندسی آب و کشاورزی، ساختمانی و عمران و… مورد دسترس افراد قرار می‌گیرد که در این دفترچه نشان داده می‌شود که بهای عملیات‌های اجرایی و عمرانی از قبل پیش‌بینی شده است.
فهرست بهای ابنیه شامل دستورالعمل‌ها و کلیات زیر است که عبارتند از :
- مصالح پای کار
- ضریب طبقات
- شرح اقلام بالاسری
- دستورالعمل تجهیز و برچیدن کارگاه
- کارهای جدید
قیمت مصالح مختلف ساختمانی
